Dynamiczny rozwój samorządowych formacji porządku publicznego - Straży miejskich i gminnych skłonił parlamentarzystów do ponownego pochylenia się nad ustawą o strażach. Efekty prac Sejmu weszły w życie 24 grudnia 2009 roku w postaci nowelizacji Ustawy o strażach gminnych. Zmiany dotyczą sposobu powoływania, funkcjonowania i nadzorowania straży. Strażnicy zyskali też nowe stopnie oraz poszerzono im kompetencje.

Nowelizacja narzuca na radę gminy obowiązek powiadomienia wojewody o zamiarze utworzenia bądź likwidacji straży. Wojewoda sprawuje również nadzór nad strażą w zakresie wykonywania czynności służbowych. W przypadkach decyzji o utworzeniu wspólnej straży przez sąsiadujące gminy, zainteresowane gminy muszą zawrzeć porozumienie określające zasięg terytorialny i główny ośrodek władzy, któremu międzygminna straż ma podlegać. W treść ustawy zostały wpisane wytyczne w kwestii współpracy straży z Policją. Kooperacja dotyczy głównie wymiany informacji, wspólnego systemu łączności, koordynacji przy dyslokacji służb oraz organizacji wspólnych szkoleń i łącznym prowadzeniu działań porządkowych. Nowelizacja wprowadza też pewne zmiany w zakresie uprawnień. Strażnicy zyskali prawo do dokonywania kontroli osobistej i przeglądania bagaży. Umożliwi to strażnikom skuteczniejsze wykonywanie czynności wyjaśniających w ramach postępowania w sprawach o wykroczenia. Zgodnie z nową ustawą strażnik może dokonać kontroli osobistej w sytuacji, gdy istnieje uzasadnione podejrzenie popełnienia czynu zabronionego pod groźbą kary oraz w przypadku, gdy osoba będzie stwarzać w sposób oczywisty bezpośrednie zagrożenie dla życia i zdrowia ludzkiego lub mienia. Kontrola może również dotyczyć osoby doprowadzanej do izby wytrzeźwień, ale tylko w sytuacjach, gdy funkcjonariusz będzie miał uzasadnione obawy, że posiada ona przedmioty niebezpieczne dla życia lub zdrowia ludzkiego. Posłowie zwiększyli także arsenał środków przymusu bezpośredniego jakie funkcjonariusze mogą stosować wobec osób uniemożliwiającym im realizację zadań przewidzianych w Ustawie. Oprócz prawa do użycia siły fizycznej, kajdanek, pałki wielofunkcyjnej, psów i paralizatorów strażnicy zyskali prawo do użycia koni służbowych. Konie mogą być wykorzystywane podczas pilnowania porządku w miejscach trudno dostępnych dla pojazdów mechanicznych, np. w parkach czy wąskich uliczkach. Poza tym nowelizacja dopuściła użycie odrębnej kategorii paralizatorów, to jest takich na które nie jest wymagane pozwolenie na broń w myśl Ustawy o broni i amunicji. Urządzenia tego typu powodują u osoby obezwładnianej utratę kontroli jedynie nad mięśniami szkieletowymi, bez działania na mięsień sercowy, co jest znacznie bezpieczniejsze dla zdrowia. Użycie tego typu paralizatora nie wymaga bezpośredniego kontaktu fizycznego pomiędzy obezwładniającym i obezwładnianym i dlatego jest on bezpieczniejszy także dla strażnika. Nowelizacja uporządkowała przepisy dotyczące pojazdów uprzywilejowanych jakimi mogą dysponować straże. Dotychczas każdorazowo konieczne było wydanie zgody Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji. Obecnie każdy pojazd straży może zostać oznakowany jako uprzywilejowany, jednakże na sygnale poruszać może się jedynie w sytuacjach zagrożenia życia lub zdrowia ludzkiego. W treści nowelizacji znalazły się również zapisy dotyczące stanowisk strażniczych. W strukturze straży pojawiły się trzy nowe stanowiska służbowe: młodszy specjalista, specjalista i starszy specjalista. Zmianie uległ zapis mówiący o wymaganiach formalnych stawianych wobec strażników. Do 24 grudnia 2009 roku strażnikiem miejskim nie mogła być osoba karana sądownie. W konsekwencji strażnik, który dopuścił się jakiegokolwiek wykroczenia tracił pracę. Nowy kształt tego paragrafu określa że, podobnie jak w przypadku innych służb mundurowych, strażnikiem nie może być osoba skazana prawomocnym wyrokiem za przestępstwo. Z analizy treści nowelizacji wynika, iż najważniejsze zmiany w Ustawie to poszerzenie uprawnień. Strażnicy mogą lepiej wykonywać swoje obowiązki, co w konsekwencji poprawia bezpieczeństwo mieszkańców.

Podstawa prawna: • Ustawa z 29 sierpnia 1997 r. o strażach gminnych (Dz.U. nr 123, poz. 779; ost.zm. Dz.U. z 2009 r. nr 97, poz. 803)